Nowoczesne technologie coraz śmielej wkraczają do świata medycyny i rehabilitacji, nie omijając również terapii zajęciowej. Ich zastosowanie nie tylko zwiększa efektywność pracy terapeuty, ale też daje pacjentom nowe możliwości rozwoju, samodzielności i poprawy jakości życia. Współczesna terapia zajęciowa może być wspomagana przez aplikacje mobilne, specjalistyczne oprogramowanie, wirtualną rzeczywistość (VR), a nawet roboty rehabilitacyjne. Jak dokładnie wygląda to w praktyce?

Aplikacje mobilne – wsparcie w codziennej terapii

Smartfony i tablety stały się nieodłącznym elementem naszego życia, a odpowiednio dobrane aplikacje mogą stanowić znakomite narzędzie terapeutyczne. Istnieje wiele aplikacji wspierających rozwój funkcji poznawczych, motoryki małej czy planowania dnia. 

• CogniFit – zestaw gier i ćwiczeń wspomagających pamięć, koncentrację i logiczne myślenie
• Dexteria – aplikacja rozwijająca sprawność manualną poprzez interaktywne zadania
• Todoist lub Trello – pomocne w nauce organizacji i planowania dnia, szczególnie dla osób z trudnościami w funkcjonowaniu wykonawczym

Aplikacje tego typu pozwalają na indywidualne dopasowanie zadań do możliwości i celów terapeutycznych pacjenta, a także umożliwiają samodzielną pracę w domu.

Oprogramowanie terapeutyczne – kompleksowe narzędzie pracy

Wiele ośrodków terapeutycznych korzysta z dedykowanego oprogramowania wspomagającego diagnozę, dokumentację i prowadzenie terapii. Programy takie jak:

• RehaCom – niemiecki system komputerowej terapii neuropsychologicznej
• GnoSys – oprogramowanie do treningu poznawczego dla dzieci i dorosłych
• TherapyPlanner – system do planowania, monitorowania i ewaluacji zajęć terapeutycznych

pozwalają terapeutom na dokładniejszą analizę postępów pacjenta, lepsze planowanie interwencji oraz bardziej zindywidualizowane podejście do procesu rehabilitacji.

Wirtualna rzeczywistość – nowe środowisko terapeutyczne

VR to już nie tylko rozrywka – w kontekście terapii zajęciowej staje się coraz bardziej realnym i efektywnym narzędziem. Dzięki specjalnym goglom i oprogramowaniu, pacjent może ćwiczyć różnorodne umiejętności w kontrolowanym, ale w pełni immersyjnym środowisku. Przykłady zastosowania VR:

• Trening funkcji wykonawczych (np. robienie zakupów w wirtualnym sklepie)
• Ćwiczenie umiejętności społecznych (symulacje rozmów i sytuacji życiowych)
• Rehabilitacja ruchowa i koordynacyjna (gry ruchowe w wirtualnym świecie)

VR zwiększa motywację pacjentów, pozwala przełamywać lęki i bariery w bezpiecznym otoczeniu, a także dostarcza terapeucie precyzyjnych danych o postępach.

Robotyka w terapii – precyzja i motywacja

Roboty wspomagające rehabilitację to kolejna innowacja w terapii zajęciowej. Są wykorzystywane przede wszystkim w terapii ruchowej i neurologicznej. Przykłady to:

• Lokomat – robot do nauki chodu dla pacjentów z uszkodzeniem rdzenia kręgowego czy po udarach
• Armeo – egzoszkielet wspomagający rehabilitację kończyn górnych
• NAO – humanoidalny robot wykorzystywany do ćwiczeń społecznych, szczególnie w pracy z dziećmi z autyzmem.

Roboty umożliwiają prowadzenie intensywnej, precyzyjnej terapii, często w formie interaktywnej zabawy, co zwiększa zaangażowanie pacjentów i poprawia wyniki leczenia.

Nowe technologie – przyszłość terapii zajęciowej

    Wdrażanie nowoczesnych rozwiązań technologicznych w terapii zajęciowej to nie tylko chwilowa moda, ale trwały kierunek rozwoju. Oczywiście, technologie nie zastąpią terapeuty – jego wiedzy, empatii i doświadczenia – ale mogą znacząco wzbogacić i ułatwić codzienną pracę. Dla terapeutów zajęciowych to szansa na rozszerzenie warsztatu pracy i dotarcie do pacjentów w sposób bardziej atrakcyjny i efektywny. Kluczowe jednak pozostaje świadome i odpowiedzialne korzystanie z tych narzędzi – z myślą o rzeczywistych potrzebach i możliwościach pacjentów.

Bibliografia:

Zawadzka, D., Kostecka, M. „Wykorzystanie robotów humanoidalnych w terapii dzieci z autyzmem”. Edukacja i Dialog, 2019, 28(4), 213-225.

Kruk, D., Mętel, D., Gawęda, Ł.,  Cechnicki, A. „Wykorzystanie wirtualnej rzeczywistości (VR) w diagnostyce i terapii psychoz nieafektywnych.” Psychiatria Polska, 2020,  54(5), 951–975. 

Nowotny, J., Rottermund, J. Terapia zajęciowa w rehabilitacji medycznej (III wydanie). Wydawnictwo Alfa Medica Press,  Bielsko- Biała, 2020.

Karasowska- Deptuch, M. Pomoce technologiczne we współczesnej terapii zajęciowej. Terapia Specjalna, dostęp [06. 2025].