Terapia zajęciowa to forma wsparcia, która wykorzystuje różnorodne aktywności w celu rozwijania umiejętności, wspierania niezależności oraz poprawy jakości życia. Dla seniorów, którzy często zmagają się z ograniczeniami zdrowotnymi, terapia ta jest doskonałym sposobem na aktywizację zarówno ciała, jak i umysłu. W przypadku seniorów, odgrywa szczególnie istotną rolę, pomagając im w utrzymaniu niezależności, poprawie funkcji poznawczych oraz w walce z osamotnieniem i depresją.

W kontekście terapii zajęciowej zorientowanej na osoby starsze możemy wyróżnić dwa podejścia: terapię przez zajęcie oraz terapię do zajęcia.

• Terapia przez zajęcie to podejście, w którym sam akt zaangażowania się w różnorodne zajęcia jest kluczowym elementem procesu terapeutycznego. W tym przypadku istotne jest, aby seniorzy uczestniczyli w aktywnościach, które są dla nich interesujące i angażujące, co sprzyja poprawie ich stanu psychicznego i fizycznego. Przykłady takich zajęć to: malowanie, ogrodnictwo, czy gry planszowe.
• Terapia do zajęcia z kolei, koncentruje się na przygotowaniu seniorów do wykonywania konkretnych czynności w codziennym życiu. Celem jest zwiększenie ich samodzielności oraz umiejętności potrzebnych do radzenia sobie w różnych sytuacjach. Przykłady to: nauka gotowania, zakupy czy zarządzanie finansami.

         Terapia zajęciowa może przybierać różne formy, które są dostosowane do indywidualnych zainteresowań i możliwości seniorów. Przykładami takiej terapii mogą być:  

1. Zajęcia artystyczne – malowanie, rysowanie, czy robienie biżuterii. Te aktywności nie tylko rozwijają zdolności manualne, ale również dają możliwość wyrażenia siebie.

2. Ruch i aktywność fizyczna – ćwiczenia w grupach, taniec, czy spacery. Ruch wpływa pozytywnie na zdrowie fizyczne oraz samopoczucie psychiczne seniorów.

3. Muzykoterapia – śpiew, gra na instrumentach czy słuchanie muzyki. Muzyka ma potężny wpływ na emocje  i może wspierać procesy poznawcze.

4. Zajęcia kulinarne – gotowanie i pieczenie, które nie tylko uczą praktycznych umiejętności, ale również sprzyjają integracji społecznej.

5. Gry i zabawy umysłowe – łamigłówki, krzyżówki czy gry planszowe, które stymulują funkcje poznawcze         i pamięć.

        W Polsce terapia zajęciowa dla seniorów jest dostępna w różnych placówkach, które oferują wsparcie i rehabilitację dla osób starszych. Miejsca, gdzie seniorzy mogą korzystać z terapii zajęciowej to:

Domy pomocy społecznej (DPS) – wiele domów pomocy społecznej oferuje programy terapii zajęciowej jako część opieki nad mieszkańcami. Zajęcia te mogą obejmować różnorodne aktywności, takie jak rękodzieło, ogrodnictwo, czy zajęcia artystyczne.

Ośrodki zdrowia psychicznego – w takich ośrodkach seniorzy mogą uczestniczyć w terapii zajęciowej jako jednej z form rehabilitacji psychicznej.

Centra aktywności seniorów (CAS) – w miastach i gminach często powstają centra, które oferują różne formy wsparcia dla seniorów, w tym terapię zajęciową, warsztaty i zajęcia grupowe.

Rehabilitacyjne ośrodki zdrowia  – niektóre ośrodki zdrowia prowadzą programy rehabilitacyjne, w ramach których seniorzy mogą korzystać z terapii zajęciowej.

Organizacje pozarządowe i fundacje – wiele organizacji non-profit oferuje programy wsparcia dla seniorów, w tym zajęcia terapeutyczne.

Szkoły wyższe i instytuty terapeutyczne – czasami uczelnie prowadzą projekty i programy, w ramach których studenci terapii zajęciowej oferują zajęcia dla seniorów.

         Terapia zajęciowa stanowi nieocenioną metodę wsparcia dla seniorów, przyczyniając się do ich lepszego samopoczucia oraz jakości życia. Dzięki odpowiednio dobranym aktywnościom, seniorzy mogą odnaleźć radość w codziennym życiu oraz rozwijać swoje umiejętności w sposób, który jest dla nich satysfakcjonujący.

Bibliografia:

Kowalska  A.  Terapia zajęciowa w opiece nad osobami starszymi, Wydawnictwo Medyczne, Warszawa, 2018.

Nowak J.  Psychologia starzenia się, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, 2019.

Zawadzki P.  Aktywność fizyczna i społeczna seniorów, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, 2020.